جهش ژن Jak2 یا جانوس کیناز 2

JAK2 عضوی از خانواده Janus kinase است و برای انتقال سیگنال از گیرنده های سیتوکین به هسته سلول ضروری است. جهش در ژن JAK2 ارتباط نزدیکی با اختلالات میلوپرولیفراتیو مانند پلی سیتمی ورا، ترومبوسیتمی اساسی و میلوفیبروز اولیه دارد.

جانوس از کجا آمده است؟

در افسانه‌های رومی، ژانوس یا جانوس به معنی خداوند دروازه‌ها، درب‌ها، گذرگاه‌ها و مسیر‌های ورودی است.

ارتباط بین ژانوس و آنزیم کیناز چیست؟

دلیل آن چهره‌ی ژانوس است. ژانوس را به‌صورت یک سر با دو چهره می‌کشند. می‌گویند که یک سر به گذشته و یک سر به آینده نگاه می‌کند. این آنزیم کیناز خاص نیز دو قسمت دارد که در کنار هم هستند و به دلیل همین تشابه این اسم را بر آن نهاده‌اند.

نام JAK از خدای رومی به صورت یک سر با دوچهره نشات گرفته است میگویند یک سر به گذشته و یک سر به آینده نگاه می کند. زیرا JAK دارای دو قسمت انتقال فسفات تقریباً یکسان است: یک بخش فعالیت کیناز را نشان می دهد در حالی که بخش دیگری  فعالیت کیناز اول را به طور منفی تنظیم می کند.

 

خانواده ژانوس کیناز (Jak) یکی از ده خانواده شناخته شده تیروزین کینازهای بدون گیرنده است. پستانداران دارای چهار عضو از این خانواده هستند Jak3،Jak2،Jak1 و تیروزین کیناز 2 (Tyk2). پرندگان، ماهی ها و حشرات نیز جک دارند. JAK ها تیروزین کیناز هستند، فسفات را از ATP به باقی مانده های تیروزین روی پروتئین های دیگر، از جمله گیرنده های سیتوکین، خود JAK ها و مولکول های سیگنال دهی پایین دست منتقل می کنند. فسفوریلاسیون تیروزین کینازها، از جمله JAK ها، فعالیت آنزیمی آنها را تحریک می کند.

جهش JAK2 چیست؟

آزمایش اولیه JAK2 ,JAK2V1617F است , که به دلیل جهش در یک جایگاه خاص در ژن JAK2 نامگذاری شده است. JAK2 V617F یک جهش اکتسابی (سوماتیک) بر خلاف جهش ارثی (ژرملاین) است و منجر به تغییر یک جفت باز نوکلئوتیدی DNA می شود. در JAK2 این نوع جهش , جهش نقطه ای نامیده می شود,  دراین جهش اسید آمینه والین جایگزین فنیل آلانین در پروتئین می شود و منجر به پروتئین JAK2 می شود که دائم روشن است و سبب تولید سلول های خونی کنترل نشده می شود.

حدود 95 درصد از افراد مبتلا به PV و 50 تا 75 درصد از افراد مبتلا به ET یا PMF برای جهش JAK2 V617F مثبت هستند. علاوه بر این, جهش به ندرت در افراد مبتلا به لوسمی میلومونوسیتی مزمن (CMML)، لوسمی میلوئید حاد اولیه (AML)، سندرم میلودیسپلاستیک (MDS) و لوسمی میلوئیدی مزمن (CML) شناسایی می شود.جهش در سایر بخش های کد کننده ژن JAK2 با  MPN ها مرتبط است. آزمایشاتی برای تشخیص تغییرات اگزون 12 در JAK 2 وجود دارد. بین 2 تا 5 درصد افراد مبتلا به PV دارای جهش در اگزون 12 هستند.

گاهی اوقات افراد مبتلا به MPN ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند یا علائم کمی نسبتاً خفیف داشته باشند که ممکن است سال‌ها قبل از شناسایی به عنوان MPN، اغلب در طول معاینه فیزیکی معمول، وجود داشته باشند. با این حال، اگر علائم و نشانه‌های خاصی ظاهر شوند، یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ممکن است مشکوک شود که شخص یکی از این MPN‌ها را دارد. آنها علائم و نشانه های مشترک زیادی دارند.

 به عنوان مثال:

منتقل می کنند. فسفوریلاسیون تیروزین کینازها، از جمله JAK ها، فعالیت آنزیمی آنها را تحریک می کند.

  •  ضعف و خستگی
  • تنگی نفس در حین ورزش
  • از دست دادن اشتها و کاهش وزن
  • طحال بزرگ شده (سپلنومگالی)
  • خونریزی و کبودی، به دلیل پلاکت کم و/یا غیر طبیعی
  • عرق شبانه
  • درد استخوان و مفاصل
  • ظاهر رنگ پریده به دلیل کم خونی (زمانی که گلبول های قرمز کاهش می یابد)
  • عفونت های مکرر
ژن jak2

چه فاکتوری در تست jak2 بررسی می شود:

ژن janus Kinase2  دستور ساخت پروتئین jak2 که سبب رشد و تقسیم سلولی می شود را ارائه می دهد و این پروتئین برای کنترل تولید سلول های خونی از سلولهای بنیادی در مغز استخوان مهم می باشد.

این آزمایش به دنبال جهش در jak2 است که با اختلالات مغز استخوان ناشی از تولید بیش از حد سلول های خونی مرتبط است.

اختلالات مغز استخوان ناشی از جهش های jak2 به عنوان نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو (MPN) شناخته می شوند, که در آن مغز استخوان گلبول های سفید, قرمز و پلاکت ها را بیش از حد تولید می کند.

برخی از علائم MPN با JAK2 مرتبط هستند عبارتند از:

پلی سیتمی ورا (PV) که در آن مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز تولید می کند.

  • سردرد و سرگیجه
  • خارش پوست (به‌ویژه پس از حمام گرم)
  • قرمزی صورت
  • بزرگ شدن طحال
  • افزایش خطر لخته شدن خون و سکته
  • تنگی نفس و خستگی

ترومبوسیتمی ضروری (ET)، که در آن سلول های تولید کننده پلاکت (مگاکاریوسیت) بیش از حد در مغز استخوان وجود دارد.

  • سردرد و تاری دید
  • احساس سوزن‌سوزن شدن در دست و پا
  • لخته شدن خون در اندام‌ها (مثلاً انگشتان یا پاها)
  • خونریزی غیرعادی (مثلاً از بینی یا لثه‌ها)

میلوفیبروز اولیه (PMF)، همچنین به عنوان میلوفیبروز مزمن ایدیوپاتیک یا متاپلازی میلوئید آنژیوژنیک شناخته می شود، که در آن سلول ها و سلول های تولید کننده پلاکت بسیار زیادی وجود دارد که بافت اسکار در مغز استخوان تولید می کنند که سبب می شود از تولید تعداد مناسب سلول های خونی جلوگیری می کند.

  • ضعف و خستگی شدید
  • کم‌خونی و رنگ‌پریدگی
  • کاهش وزن بدون دلیل
  • تعریق شبانه
  • درد یا احساس پری در سمت چپ شکم (به دلیل بزرگ شدن طحال)

این علائم ممکن است در مراحل اولیه خفیف یا حتی نامحسوس باشند، اما با پیشرفت بیماری شدت می‌گیرند

مهارکننده های jak2 عبارتند از:

  • شاه توت
  • فیجوآ
  • انار
  • گل رز
  • توت فرنگی

همگی دارای الاژیتانین مهارکننده کیناز هستند.

روش های آزمایشگاهی برای تشخیص جهش jak2 :

به منظور بررسی جهش مورد نظر  از نمونه خون بیمار DNA استخراج می شود سپس توسط PCR قطعه ژن مورد نظر را تکثیر می کنند و پس از تایید تکثیر ژن مورد نظر توسط الکتروفورز, محصول PCR توط روش سنگر تعیین توالی می شود.

در مرحله بعد توسط  REAL TIME PCR از پروب های هیبریدی استفاده می شود این پروب ها به ناحیه جهش یافته به طور اختصاصی متصل می شود و امکان شناسایی توالی نرمال و جهش یافته امکان پذیر می باشد.

  • REAL TIME PCR  (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز): برای شناسایی جهش‌های خاص مانند V617F بسیار دقیق و سریع است.
  • سکوئنسینگ DNA: در مواردی که جهش‌های نادری مدنظر باشد یا نتیجه PCR مبهم باشد، از این روش استفاده می‌شود.
  • نمونه‌گیری: معمولاً از خون گرفته می‌شود، اما در برخی موارد خاص ممکن است از مغز استخوان نیز نمونه‌برداری شود.

این تست در آزمایشگاه‌های ژنتیک یا هماتولوژی انجام می‌شود و معمولاً چند روز تا یک هفته زمان می‌برد تا نتیجه آماده شود.

کلیه حقوق این سایت نزد گروه درمان نگار آیندگان محفوظ است.