بیماری کرون؛ علائم، علت‌ها و روش‌های درمان
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون (Crohn’s disease) نوعی بیماری التهابی مزمن روده (IBD) است که می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد، را درگیر کند. این بیماری برخلاف کولیت اولسراتیو که تنها محدود به روده بزرگ است، می‌تواند در نواحی مختلف روده کوچک و بزرگ گسترش یابد. التهاب ایجادشده در کرون می‌تواند لایه‌های عمیق دیواره روده را تحت‌تأثیر قرار دهد و مشکلات گوارشی متعددی ایجاد کند.
ژن‌ها. بیش از ۲۰۰ ژن با بیماری کرون مرتبط بوده‌اند. با این حال، محققان دقیقاً مطمئن نیستند که چه نقشی در این بیماری دارند. داشتن یک یا چند مورد از این ژن‌ها ممکن است احتمال ابتلا به بیماری کرون را در فرد افزایش دهد.
سیستم ایمنی، این احتمال وجود دارد که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سایر عوامل محیطی ممکن است باعث ایجاد بیماری کرون شوند. به عنوان مثال، گمان می‌رود که باکتری‌های خاصی در میکروبیوم روده با بیماری کرون مرتبط باشند، اما مشخص نیست که آیا این باکتری‌ها باعث بیماری کرون می‌شوند یا خیر. هنگامی که سیستم ایمنی سعی می‌کند با یک میکروارگانیسم مهاجم یا محرک‌های محیطی مبارزه کند، یک پاسخ ایمنی غیرمعمول باعث می‌شود که سیستم ایمنی به سلول‌های دستگاه گوارش نیز حمله کند.
علائم بیماری کرون
شدت و نوع علائم بسته به محل درگیری و شدت التهاب متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علائم عبارت‌اند از:
- درد شکمی و گرفتگی روده، به‌خصوص بعد از خوردن غذا
- اسهال مزمن که ممکن است خونی باشد
- کاهش وزن ناگهانی و بی‌دلیل
- خستگی و ضعف عمومی
- زخم‌های دهانی و تب خفیف
- کم‌خونی ناشی از خونریزی روده‌ای
علائم خارج از دستگاه گوارش
بیماری کرون تنها محدود به روده نیست و ممکن است علائمی در بخش‌های دیگر بدن ایجاد کند:
- التهاب مفاصل (آرتریت)
- مشکلات پوستی مانند قرمزی یا زخم‌های دردناک
- التهاب چشم‌ها
- مشکلات کبدی و صفراوی
علت بیماری کرون
علت دقیق هنوز ناشناخته است، اما چند عامل نقش مهمی دارند:
- ژنتیک: سابقه خانوادگی ابتلا احتمال بیماری را افزایش می‌دهد.
- سیستم ایمنی بدن: واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی نسبت به باکتری‌های مفید روده باعث التهاب می‌شود.
- محیط زندگی: زندگی در مناطق صنعتی و مصرف دخانیات از عوامل خطر هستند.
- عوامل میکروبی: بعضی ویروس‌ها یا باکتری‌ها می‌توانند محرک باشند.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا هستند؟
- افراد 15 تا 35 سال
- کسانی که در خانواده سابقه بیماری التهابی روده دارند
- افراد سیگاری
- کسانی که رژیم غذایی پرچرب و کم‌فیبر دارند
- افرادی که تحت استرس شدید قرار می‌گیرند
عوارض بیماری کرون
در صورت عدم درمان به‌موقع، کرون می‌تواند منجر به عوارضی جدی شود:
- تنگی و انسداد روده
- ایجاد فیستول (اتصال غیرطبیعی بین روده و اندام‌های دیگر)
- آبسه‌های شکمی
- افزایش خطر سرطان روده بزرگ
- سوءتغذیه و کمبود ویتامین‌ها
روش‌های تشخیص بیماری کرون
برای تشخیص دقیق، پزشک از مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند:
- آزمایش خون برای بررسی کم‌خونی و التهاب
- آزمایش مدفوع برای تشخیص خون و عفونت
- کولونوسکوپی با نمونه‌برداری جهت مشاهده مستقیم روده
- MRI و CT اسکن برای بررسی میزان التهاب و عوارض
درمان بیماری کرون
در حال حاضر درمان قطعی وجود ندارد، اما روش‌های مختلف می‌توانند علائم را کنترل کرده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
- دارودرمانی
- داروهای ضدالتهاب (کورتیکواستروئیدها)
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- آنتی‌بیوتیک‌ها در موارد عفونت
- داروهای بیولوژیک برای بیماران مقاوم به سایر درمان‌ها
- جراحی
در صورت بروز تنگی شدید روده یا فیستول، بخشی از روده آسیب‌دیده ممکن است جراحی و برداشته شود.
- تغییر سبک زندگی
- ترک سیگار
- مدیریت استرس (مدیتیشن، یوگا، ورزش سبک)
- فعالیت بدنی منظم
تغذیه مناسب در بیماری کرون
رژیم غذایی نقش کلیدی در کنترل علائم دارد.
غذاهای توصیه‌شده
- وعده‌های کوچک و متعدد به جای وعده‌های حجیم
- مصرف پروتئین‌های کم‌چرب (مرغ، ماهی)
- برنج سفید، سیب‌زمینی و هویج پخته
- آب کافی برای جلوگیری از کم‌آبی بدن
غذاهای مضر
- غذاهای پرچرب و سرخ‌شده
- فلفل، ادویه‌جات و غذاهای تند
- نوشیدنی‌های گازدار و الکلی
- محصولات لبنی در صورت عدم تحمل لاکتوز
تفاوت بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
- کرون: می‌تواند هر بخش از دستگاه گوارش را درگیر کند و لایه‌های عمیق‌تر روده را تحت تأثیر قرار دهد.
- کولیت اولسراتیو: فقط روده بزرگ را درگیر کرده و التهاب معمولاً سطحی‌تر است.
بیماری کرون در کودکان و نوجوانان
کودکان مبتلا به کرون ممکن است دچار:
- تاخیر در رشد
- کمبود وزن
- مشکلات روانی و اجتماعی ناشی از علائم بیماری شوند.
تشخیص زودهنگام در کودکان اهمیت بالایی دارد تا از بروز مشکلات رشد جلوگیری شود.
سؤالات متداول درباره بیماری کرون
آیا بیماری کرون درمان قطعی دارد؟
خیر، درمان قطعی وجود ندارد اما با دارو و سبک زندگی سالم می‌توان علائم را کنترل کرد.
آیا بیماری کرون باعث سرطان می‌شود؟
ریسک سرطان روده در بیماران کرون بیشتر از افراد عادی است، به همین دلیل پیگیری منظم ضروری است.
آیا استرس باعث تشدید کرون می‌شود؟
بله، استرس یکی از عوامل مهم در شعله‌ور شدن علائم است.
